Musea gaan zich steeds meer op families richten. Families zijn een belangrijke doelgroep. En hoe zit dat met de museumwinkel? Zijn de museumwinkels ook vriendelijk voor families? Een verslag van een onderzoek van Charlotte Dorst naar de familievriendelijke museumwinkel.
Onderzoek naar een familievriendelijke museumwinkel
Voor mijn onderzoek naar Een nieuwe kinderlijn in de museumwinkel las ik het leuk geschreven boek Een familievriendelijk museum van Marijke de Hartog en Anne Marie Remmelink. Het inspireerde mij om een klein onderzoek te doen naar familievriendelijke museumwinkels. In hoeverre wordt er rekening gehouden met het kind in het gezelschap of met de wens om voor het kind thuis een souvenir te kopen? Is er dan aandacht voor het kind en/of voor het hele gezin? Zijn er familiesouvenirs te koop? Zijn er kleine cadeautjes te koop? Zijn er kinderboeken gerelateerd aan het museum te koop? Staan de producten op kinderhoogte? Is er een tafel om te lezen, te spelen?
Rijksmuseum winkel – kinderafdeling. Foto: Charlotte Dorst.
Vijf museumwinkels in Amsterdam
Zo veel vragen! Ik bezocht vijf museumwinkels in Amsterdam. De winkels van Nemo en Artis (beide typische kinderbestemmingen), het Tropenmuseum, het Rijksmuseum en Stedelijk Museum Amsterdam (waar kinderen niet per definitie de hoofddoelgroep zijn) en heb ze aan een mijn eigen test onderworpen.
Nemo verwelkomt families
De museumwinkel van Nemo verwelkomt je hartelijk, met een tien meter lange deurloze toegang en een hoop kleuren en vormen op verschillende hoogteniveaus in het zicht. De meubels zijn van een strak design, maar speels ingericht: de productpresentatie is duidelijk op zowel ouders als kinderen gericht. Ook het aanbod van het productassortiment is voor beide partijen geschikt: familiespellen naast scheurkalenders, boeken en proefjes voor jong en oud. Al deze producten hebben een link met Nemo (wetenschap, natuur, technologie, psychologie) en met het samen spelen-karakter van Nemo’s tentoonstellingen. Dat samen spelen kan trouwens ook in de winkel: er is een grote tafel voor spelletjes! Iets leuks gespot? De hele familie kan zich eromheen verzamelen en dan nog is er ruimte in het gangpad voor andere bezoekers.
Nemo verwelkomt families in de winkel. Foto: Charlotte Dorst.
De winkel van Artis heeft een open uitstraling
De winkel van Artis heeft een open uitstraling en benut de ruimte: de muren spelen de hoofdrol in de presentatie en worden bijgestaan door enkele verrijdbare lage blokken. Ook hier is de productpresentatie afgestemd op kinderen en volwassenen. Verzorgde stapels en rommelige bakjes zorgen voor een speelse harmonie en er is een aparte, ruime hoek voor alle knuffelbeesten. Waar Artis voor staat (dier, natuur, wetenschap) vindt men op educatieve en vermakelijke wijze terug in de winkel in de vorm van onder andere speelgoed, boeken en plantenzaadjes. Wel is het aanbod over het algemeen meer aan de kinderen dan aan de volwassenen besteed – daar valt dan voor Artis nog wat te halen.
Eetbare groente confetti in de winkel van Artis. Foto: Charlotte Dorst.
Tropenmuseum aandacht voor duurzame producten
De museumwinkel van het Tropenmuseum is opgeruimd en overzichtelijk, met aandacht voor duurzame en ambachtelijke producten. Handgemaakt textiel, sieraden en woonaccessoires vormen de kern van het assortiment, maar er is ook aandacht voor zorgvuldig geselecteerde boeken, muziekinstrumenten en kaarten. Met het kleurrijke gehalte van de winkel zal het geen probleem zijn om je kind na het museumbezoek nog mee winkelen te krijgen, maar de kans dat je kind het met een souvenir verlaat is klein. Voor het modieuze aspect is het echter zeker een bezoek waard. De winkel van het Tropenmuseum verkoopt verder het Museum Dobbelspel, waarmee je als gezin op een interactieve manier op ontdekkingstocht door het museum kunt.
Winkel Tropenmuseum met museumdobbelspel voor families. Foto: Charlotte Dorst.
Rijksmuseum afdeling Books & Kids
In de winkel van het Rijksmuseum is er met de afdeling Books & Kids een aparte kinderafdeling (met boekenafdeling) gecreëerd, dus als het goed is stap je die doelbewust binnen. Gelukkig maar, want met kinderen en al die kostbaarheden en nauwe gangen op de volwassenenafdeling zou ik bang zijn dat er iets mis gaat. De kinderwinkel is klein maar fijn en het aanbod is een goede representatie van de museumcollectie erboven. Denk aan talloze Nijntje-artikelen, Playmobil in gepaste Rembrandt-stijl, verenpennen en heel veel boeken. Deze boeken zijn voor iedere denkbare lezer geschikt: prentenboeken voor de jongste kinderen en fictieve en non-fictieve boeken over nagenoeg alle historische verhaallijnen en kunstperiodes die het Rijks in haar tentoonstellingen behandeld – in zowel het Nederlands als het Engels. Onoverzichtelijk gepresenteerd weliswaar, maar als ouder heb je denk ik meer geduld om er een mooi boek uit te vissen.
Kinderafdeling Rijksmuseum winkel. Foto Charlotte Dorst.
De winkel van het Stedelijk Museum
De winkel van het Stedelijk Museum in Amsterdam staat bekend om haar boeken; zo ook voor haar allerjongste bezoekers, die ze prenten- en doeboeken over kunst aanbiedt. De winkel biedt jonge kinderen echter nog meer: een gevarieerd aanbod van knuffels, spelletjes en broodtrommels. De collectie zie je er niet per se in terug, wel de moderne en hedendaagse tijdsgeest; aan jeugdsentiment en ouderwetse artikelen doen ze niet, tenzij gegoten in een 21e-eeuws jasje. De kinderboeken en kleine prullaria staan in twee hoge kasten in een versmalling van de winkel, die je van het voorste naar het achterste deel brengt. Er staat verder niks en dat maakt dat de donkere kasten met kleurrijke, verzorgd ingerichte producten, opvallen. Vervolgens loop je in het achterste deel direct tegen het kinderblok aan. De kinderartikelen hadden misschien meer gemengd mogen worden, maar het heeft ook wel wat om op deze manier vriendelijk gedwongen te worden de kinderproducten te bekijken – waar in veel musea kinderen letterlijk een hoekje hebben. Het is iets om in gedachten te houden.
Winkel Stedelijk Museum Amsterdam. Foto: Charlotte Dorst.
De conclusie
De bezochte museumwinkels houden expliciet rekening met hun jongere bezoekers en spelen in op de doelgroep. Over het algemeen presenteren deze vijf museumwinkels in Amsterdam hun artikelen zo, dat ze zowel voor kinderen als hun (groot)ouders te vinden zijn, maar desondanks kunnen de museumwinkels nog veel van elkaar leren als het gaat om aanbod en inrichting. Van de bezochte museumwinkels is de winkel van Nemo naar mijn mening het meest familievriendelijk. Daar is het niet alleen als gezin prettig toeven, maar ook succesvol winkelen – met voor ieder wat wils én cadeaus voor het hele gezin samen. Welke familievriendelijke museumwinkels kun jij aanbevelen?
Ik hoor het graag! – Charlotte Dorst
Charlotte Dorst, oud-student Reinwardt Academie, heeft voor Cultuur & Retail een afstudeeronderzoek gedaan naar de relatie tussen erfgoed, de collectie en het winkelassortiment. Voor meer vragen over het onderzoek of families in de museumwinkel: charlotte.dorst@gmail.com of ellen.groenveld@cultuurenretail.nl.
Pingback: de literatuurlijst voor museumwinkelmanagers